ကင္ဆာဆရာ၀န္ေတြ ေဆးမရွိတဲ့အခါ
ပုိ႔စ္တင္ခ်ိန္
-
5/28/2014 07:03:00 PM
“ဆရာ၊ ေဒၚဂ်မ္းက ေျပာတယ္။ ဒီတစ္ခါေတာ့ ေငြမေလာက္ လို႔ ေဆးမ၀ယ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးတဲ့။ဘာေဆးနဲ႔ လဲေပးရမလဲ ဆရာ။”
“ဆရာ၊ Docetaxel က ပစၥည္းျပတ္ေနတယ္။ ေဆးသြင္းရမယ့္ ရက္ခ်ိန္းကလည္း ျပည့္ေနျပီ။ဘယ္လို လုပ္ရမလဲ။”
“ဆရာ၊ ဒီလူနာက ေဆး ေလးခါသြင္းျပီးျပီ။ အက်ိတ္ေတြက မေသးသြားဘူး။ ေဆးေျပာင္းရေတာ့မယ္ ထင္တယ္။”
“ဆရာ၊ လူနာဦးလွရဲ႕ သမီးက လာေျပာေနတယ္။ ေဆးဖိုးက မ်ားလြန္းေတာ့ ေဆးကို နည္းနည္းေလ်ာ့ျပီး သြင္းလို႔ရမလားတဲ့။ ကင္ဆာေဆးဖိုးခ်ည္း တစ္လကို တစ္သိန္းေလာက္ က်ေနေတာ့ငါးေသာင္းေလာက္ျဖစ္ေအာင္ ေဆးကို ေလွ်ာ့လို႔ရရင္ ေလွ်ာ့ေပးပါတဲ့ဆရာ။”
ကင္ဆာေဆာင္ထဲ ေန႔စဥ္ၾကားေနက် စကားေတြ။ ဆရာ၀န္ကို ေခါင္းကိုက္ေ၀ဒနာ စြဲကပ္ေစသည့္စကားေတြ။ ဒီလူနာေတြ ကိစၥေျဖရွင္းျပီးရင္ အခန္း၀မွာ ကြက္ၾကည့္ ကြက္ၾကည့္ႏွင့္ ေစာင့္ေနသည့္ ေဆးကုမ ဏီမွ ၀န္ထမ္းေတြရွိေသးသည္။။ ေဆးကုမ ဏီမွဆိုေသာ္လည္း ဆရာ၀န္ေလးေတြပါ။သူတို႔ ကုမ ဏီမွ ေဆးေတြက ေစ်းၾကီးသည္။ သိန္းေက်ာ္တန္ေတြ မ်ားသည္။ သို႔ေပမယ့္ သည္လိုအမ်ိဳးအစားေဆးေတြ ကို အေမရိကန္မွာ၊ စကၤာပူမွာ၊ထိုင္းမွာ သြား၀ယ္ရင္ သည့္ထက္ ပိုေစ်းၾကီးသည္။ ႏွစ္ဆ၊သံုးဆေလာက္ ပင္ ေစ်းပိုမ်ားတတ္သည္။
၂၀ရာစုအကုန္ပိုင္းေလာက္ ကင္ဆာကုသမႈသမိုင္းမွာ ေဆး၀ါးအသစ္အဆန္းေတြ အမ်ားၾကီးေပၚသည္။ ယေန႔ ေဆး၀ါးသုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား၏ အဓိက ေမာင္းႏွင္အားမွာ ကင္ဆာေဆးသုေတသနေတြျဖစ္သည္။ စပြန္ဆာေပးသူမ်ားက ဒိတ္ဒိတ္က်ဲကင္ဆာေဆးကုမၸဏီ ၾကီးေတြ။ ေဆးေတြက ေကာင္းသလို ေစ်းေတြ ကလည္း ေကာင္းသည္။ ကင္ဆာလူနာသက္တမ္းေတြ သိသာစြာ ရွည္လ်ား
လာသည္။ ကင္ဆာသည္ ေသမိန္႔မဟုတ္ဟူေသာ အားေပးသံေတြ ညံလာသည္။ ဒါက ဒီကေန႔ ကင္ဆာေဆးပညာ၏ မ်က္ေမွာက္ အေနအထား။
သည္အခ်ိန္မွာမွ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကင္ဆာဆရာ၀န္ ျဖစ္လာရသည္။ “ေခတ္မီမီ ကမၻာၾကည့္ၾကည့္ျမင္” ျပီး ကမၻာ့ကင္ဆာေဆးေလာ က၏ အေျခအေနေတြကို ၾကား၊သိႏိုင္ဖို႔ အျမဲတမ္းၾကိဳးပမ္းေနၾကသည္။ ယေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကင္ဆာေဆာင္မ်ားထဲမွာ သံုးေနသည့္ ကင္ဆာေဆးေတြက ၂၀ရာစု အလယ္ပိုင္းေလာက္က ေပၚခဲ့သည့္ေဆးေတြ။ အာနိသင္ေတြ ရွိေနၾကတုန္း။ ဥပမာ ၁၉၅၀ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားက ေပၚေပါက္ခဲ့သည့္ Methotrexate ေဆးဆိုရင္ အခုထိ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ အသံုးေတာ္ခံေနဆဲ။
၂၀ရာစု အကုန္ပိုင္းမွာ ေပၚေပါက္လာသည့္ Targeted ကင္ဆာေဆးမ်ား သည္လည္း ျမန္မာျပည္ေစ်းကြက္အတြင္း ၀င္ေရာက္လာေနျပီ။ သို႔ေပမယ့္ ေစ်းေကာင္းလွသည္။ အမ်ားျပည္သူတို႔ လက္လွမ္းမမီ။ ျပသနာေတာ့ သိပ္မရွိ။ ကင္ဆာအေတာ္မ်ားမ်ားက မူလေဆးအေဟာင္းမ်ားႏွင့္လည္း အလုပ္ျဖစ္ေနေသးသည္။ အဲ..တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ လူနာမ်ားမွာေတာ့ သူတို႔ျဖစ္သည့္ ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားက Targeted ေဆးအေကာင္းစားမ်ားႏွင့္ ကုသသင့္ေသာ ကင္ဆာေတြျဖစ္ေနတတ္သည္။ထိုအခါမ်ိဳးမွာ ေဆးကုသစရိတ္မတတ္ႏိုင္ ရင္တာ့ ထိုလူနာေတြ သနားဖို႔ေကာင္းပါသည္။ မတတ္ႏိုင္။ အသက္ကို ဥစၥာေစာင့္ေသာ ေခတ္ေပကိုး။
ကင္ဆာဆရာ၀န္ေတြကို ေခါင္းကိုက္ေစသည္က Targeted ကင္ဆာေဆးေတြ မ၀ယ္ႏိုင္၊မသံုးႏိုင္သည့္ ျပသနာမဟုတ္။ ပံုမွန္မူလလက္ေဟာင္းကင္ဆာေဆးမ်ားကိုပင္ ကိုယ့္လူနာေတြကမသံုးႏိုင္သည့္ျပသနာပါ။ ေဆာင္းပါးအစမွာ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ေမးခြန္းစကားေတြက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေန႔စဥ္ၾကံဳေနရသည့္ ေမးခြန္းေတြ။ ကင္ဆာေဆးမ်ား၏ သေဘာက ရက္ခ်ိန္းမွန္ရမည္။ ေဆးပမာဏ ျပည့္မီရမည္။ ကင္ဆာ ဆဲလ္သစ္ေတြ ပြားမလာႏိုင္ခင္ အခ်ိန္ကာလကို တြက္ခ်က္ျပီး ေဆးသြင္းရသည့္သေဘာသဘာ၀ရွိတာမို႔ အခ်ိန္ကိုက္ေပးႏိုင္ဖို႔လိုသည္။ေဆးေတြကို အလြယ္တကူေျပာင္းလဲ အစား
ထိုးလို႔လည္းမရ။
လူနာေတြအမ်ားၾကီးႏွင့္ စမ္းသပ္ကုသထားခဲ့ေသာ ေဆးသုေတသနရလာဒ္အေျဖ မ်ားကိုကိုးကားျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆးကုေနၾကတာျဖစ္ပါသည္။ဒါ့ေၾကာင့္ ေတာ္ရံုႏွင့္ ကိုယ္အပတ္တကုပ္ရွာေဖြေရြးခ်ယ္ထားခဲ့သည့္ ကင္ဆာေဆးသြင္းကုထံုးတစ္ခုကို အလြယ္တကူေျပာင္းမပစ္ခ်င္ပါ။ ဒီလိုျပသနာေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေရႊျပည္မွာပဲ ၾကံဳေနရတာလား။ ခ်မ္းသာေသာတိုင္းျပည္မ်ားမွာေတာ့ သည္လိုျပသနာေတြ မရွိဘူးထင္သည္။ထုိသို႔ ထင္ခဲ့မိသည္။
ကၽြန္ေတာ့္ အထင္မွားမွန္း အေမရိကန္က ေဆးပညာဂ်ာနယ္တစ္ပုဒ္ ဖတ္ျပီးေသာအခါ
သိလိုက္ရသည္။အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာလည္း ၂၀၀၆ခုႏွစ္မွစတင္လ်က္ ကင္ဆာေဆးရွားပါး
ျပတ္လပ္မႈႏွုင္ ၾကံဳေတြ႕ေနရသည္။ေဆးျပတ္လပ္ရသည့္ အေၾကာင္းရင္း
ကေတာ့အမ်ားၾကီးရွိသည္။ရွဳပ္လည္းရွဳပ္ေထြးသည္။ ကင္ဆာေဆးမ်ား ပံုမွန္မရသည့္အတြက္ လံုး၀ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ကုသႏိုင္သည့္ လင္ဖိုးမားအက်ိတ္ကင္ဆာေတြ အျမစ္မျပတ္ျဖစ္ကုန္သည္။ဒါက ကင္ဆာကုသေရးမွာထိပ္တန္းအက်ဆံုးဆိုသည့္ အေမရိကမွာျဖစ္ေနတာေတြ။
ကင္ဆာေဆးပံုမွန္မရသည့္ ျပသနာကို အေမရိကန္ကင္ဆာဆရာ၀န္ေတြ ဘယ္လိုေျဖရွင္းၾကသလဲ။ဒါကို ကၽြန္ေတာ္သိခ်င္သည္။၂၀၁၂ခု၊စက္တင္ဘာလမွ ၂၀၁၃၊မတ္လအတြင္း အေမရိကန္ကင္ဆာဆရာ၀န္ ၂၁၄ဦးပါ၀င္သည့္ စစ္တမ္းတစ္္ခုေကာက္ယူလိုက္သည္။ထိုဆရာ၀န္မ်ား၏ ၈၂.၇%သည္ ကင္ဆာေဆးမလံုေလာက္မႈေၾကာင့္ Standard ျဖစ္မည့္၊အေကာင္းဆံုးဟူသည့္ ကင္ဆာေဆး
မ်ားကို မသံုးစြဲႏိုင္ခဲ့ၾကဟု စစ္တမ္းမ်ားအရသိလာရသည္။သည္လိုဆိုေတာ့လည္း ကိုယ့္မွာအေဖာ္ရွိသားပဲဟု ေျဖေတြးႏိုင္သည္။
ေဆးမရွိသည့္အခါ အေမရိကန္ကင္ဆာဆရာ၀န္ေတြ ဘာလုပ္ၾကသလဲ။ ေလ့လာၾကည့္ၾကမည္။
နည္းလမ္း(၁)ကင္ဆာကုသေဆးညႊန္းကို လံုး၀ေျပာင္းလဲလိုက္ၾကသည္။ ကင္ဆာေဆး ႏွစ္မ်ိဳး၊သံုးမ်ိဳးေလာက္ပါတတ္သည့္ ကုထံုးတစ္ခု လံုးကို ေျပာင္းလဲပစ္လိုက္တာျဖစ္သည္။
နည္းလမ္း(၂) ေဆးညႊန္းကိုေတာ့ မေျပာင္း။ ေဆးညႊန္းထဲမွာ ပါသည့္၊ ျပတ္လပ္ေနသည့္ ေဆးေနရာမွာ တျခားကင္ဆာေဆး
တစ္မ်ိဳးကို အစားထိုးလိုက္ၾကသည္။
နည္းလမ္း(၃) ကင္ဆာေဆးသြင္းကုသမႈကို ေဆးျပန္ရသည္အထိ ေစာင့္ဆိုင္းရန္ ရက္ေရႊ႕ဆိုင္းလိုက္ရသည္။ အႏၱရာယ္ၾကီးေသာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ကင္ဆာဆဲလ္ေတြ အထိန္းအကြပ္မရွိပြားသြားႏုိင္သည္။
နည္းလမ္း(၄) ေဆးအညႊန္းထဲမွာပါသည့္ ကင္ဆာေဆးပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်ပစ္လိုက္သည္။
နည္းလမ္း(၅) ေဆးမရွိသည့္အဆံုး ဆက္လက္မကုေတာ့ပဲ ရပ္လိုက္တာမ်ိဳးျဖစ္သည္။
အထက္ပါနည္းလမ္းအနက္ နည္းလမ္း(၁)ႏွင့္ (၂)က ကင္ဆာဆရာ၀န္ ၇၅%လုပ္ေဆာင္ေနၾကရသည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖစ္ပါသည္။ Standard ျဖစ္ေသာ၊ အဆင့္မီစံခ်ိန္စံညႊန္းမီ ကုထံုးေတြ မဟုတ္ေပမယ့္ အဆင့္မီနည္းပါး ေအာင္ျမင္မႈရ
ႏိုင္သည့္ ကုထံုးမ်ားကို အစားထိုးေပးၾကရတာျဖစ္ပါသည္။ ကင္ဆာေဆးမ်ား၏ သေဘာသဘာ၀က ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ႏွင့္ တြက္ခ်က္ျပီး ေပးရသည္။ ေဆးသြင္း အၾကိမ္တိုင္းမွာ ေပါင္ခ်ိန္ျပီး သြင္းမည့္ေဆးပမာဏကို တြက္ခ်က္ရသည္။ ေစ်းၾကီးသျဖင့္ ေဆးကို ေလွ်ာ့ေပးလို႔မရ။တတ္ႏိုင္သမွ် ျပည့္ျပည့္၀၀
ေပးမွလံုေလာက္သည့္အာနိသင္ကိုရမည္။ တစ္ခုေတာ့ ရွိသည္။ လူနာက ေက်ာက္ကပ္ ၊ႏွလံုး၊အသည္းစသည့္ကိုယ္တြင္းအဂၤါေတြ အားနည္းရင္ေတာ့ ကင္ဆာေဆးပမာဏကို ေလွ်ာ့ေပးရတာရွိပါသည္။
ေသခ်ာသည္ကေတာ့ ကိုယ့္မ်က္စိေရွ႕ေရာက္လာသည့္ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏိုင္သည့္ ကင္ဆာလူနာမ်ားကို ဘယ္ကင္ဆာဆရာ၀န္ ကမွ ေဆးမကုေပးပဲ မေနဟူသည့္အခ်က္ျဖစ္သည္။ ရႏိုင္သေလာက္ရွာၾကံ၊အလွဴခံျပီး ေပ်ာက္ႏိုင္သည့္ ကင္ဆာလူနာကိုေတာ့ျဖင့္ ကုသေပးရပါသည္။ ကုလို႔မေပ်ာက္ႏုိင္၊အဆင့္ လြန္ကင္ဆာလူနာေတြ ေငြေၾကးမတတ္ႏိုင္ဆိုရင္ေတာ့ လပိုင္းမွ်သာ အသက္ဆြဲဆန္႔ႏိုင္မည့္
ကင္ဆာေဆးမ်ားကို ထိုးဖို႔၊သြင္းေပးဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆရာ၀န္တေတြ မတိုက္တြန္းလိုၾကေတာ့ျပီ။
အေရးၾကီးဆံုးတစ္ခ်က္က လူနာ၊လူနာမိသားစု၀င္မ်ားအား ကုသမႈအစီအစဥ္ကို အျမဲတမ္းရွင္းျပ၊နားလည္ခ်က္ယူေနဖို႔ျဖစ္ပါသည္။လူနာႏွင့္ စကားမေျပာရင္ နားလည္မႈလြဲမည္၊မလိုလားအပ္သည့္ ျပသနာေတြျဖစ္ႏိုင္သည္။
ကၽြန္ေတာ္သည္ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ၾကားေနရသည့္ လူမႈေရး၊ဘာသာေရးဆိုင္ရာမ်ားမွ လွဴဒါန္းမႈမ်ားကို သာဓုေခၚမိသည္။ မတတ္ႏိုင္ သည့္ ကင္ဆာလူနာမ်ားအတြက္ အနည္းဆံုးရသင့္သည့္ ကင္ဆာေဆး၀ါးကို လူနာတိုင္းေပးႏုိင္ဖို႔ အလွဴရွင္ေတြ ေပၚေပါက္လာရင္ ေကာင္း မွာပဲဟုလည္း ေတြးမိပါသည္။
ဒါမွမဟုတ္ ဆိုင္ရာဌာနမ်ားက အစီအစဥ္ေတြခ်မွတ္ေပး၊ လွဴဒါန္းသူမ်ား၏ အလွဴကို သင့္ေတာ္သည့္ေနရာမွာ သံုးစြဲႏုိင္ဖို႔ စီမံေပး။ သည္လိုဆိုရင္ျဖင့္ အလြန္ေကာင္းပါလိမ့္မည္။
ကင္ဆာကုသမႈသည္ ကုန္က်စရိတ္မ်ားပါသည္။ လံုး၀ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းမႈကလည္း နည္းသည္။ေရရွည္ကုသရမည့္ ကင္ဆာမ်ိဳးေတြက ပိုမ်ားသည္။သည္ေတာ့ လံုး၀ကုသေပ်ာက္ကင္းႏုိင္သည့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ပထမဦးစားေပး၊ တစိတ္တပိုင္းေပ်ာက္ကင္းမည့္ ကင္ဆာေရာဂါမ်ားကို ဒုတိယဦးစားေပး
စသည္ျဖင့္ မတတ္ႏိုင္သည့္ ကင္ဆာလူနာမ်ားကို မေသသင့္မေသထိုက္ပဲ မေသၾကရေလေအာင္ ကင္ဆာ ေဆး၀ါးမ်ား အခမဲ့ေပးႏိုင္ေရးအတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအဆင့္ျဖင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္သင့္ျပီဟု ဆင္ျခင္မိပါသည္။ တေန႔တျခားအျဖစ္မ်ားလာေနျပီျဖစ္သည့္ ကင္ဆာေရာဂါကို ေအာင္ျမင္စြာကုသႏိုင္ေရးအတြက္အေလးေပးရမည့္ အခ်ိန္ေရာက္ျပီျဖစ္ပါေၾကာင္း။
ေဆးပညာဆိုင္ရာေဆာင္းပါးမ်ား
