(၁) ဆရာ႐ွင့္ က်မကအသက္ ၃၁ ႏွစ္႐ွိပါၿပီ။ သားႏွစ္ေယာက္ေမြးၿပီးေနာက္ ကိုယ္ဝန္သံုးႀကိမ္ miss abortion ျဖစ္တယ္။ အခု ေနာက္ဆံုးတစ္ႀကိမ္ျဖစ္တာ ၃ လ႐ွိပါၿပီဆရာ။ ကေလး ထပ္ယူခ်င္လို႔ ဘာေတြစစ္ေဆးဖို႔လိုပါသလဲဆရာ။ က်မက abortion ျဖစ္တိုင္း ကိုယ္ဝန္ ၅ လမွာျဖစ္တယ္။ ကေလးက ႏွလံုးမခုန္ေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္ဆရာ။ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ လိုအပ္တဲ့အၾကံေလးေပးေစခ်င္ပါတယ္။
(၂) Missed abortion အေႀကာင္းနဲ႔ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္လို႔ ရႏိုင္မဲ့နည္းလမ္းရွိရင္ သိခြင့္ရခ်င္ပါတယ္ရွင္။
“ကိုယ္ဝန္လဲ ရွိေနျပီး မလြဲမေသြလဲ ပ်က္ေတာ့မယ္” ဆိုတာကို Missed abortion ေခၚတယ္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျခင္းတမိ်ဳး ျဖစ္တယ္။ ေသြးေတာ့ မဆင္းေသးဘူး။ ဗိုက္နာတာလဲ မရွိေသးပါ။ ကိုယ္ဝန္က ဆက္ျပီး ၾကီးထြားမလာေတာ့ပါ။ ကိုယ္ဝန္ရွိတယ္သာေျပာရတာ သေႏၶသားက ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္လာအံုးမယ္။ ျဖစ္လာျပီးရင္လဲ အသက္မဝင္ေတာ့ဘူး။ ဒါက သဘာဝတရားလို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ေျပာႏိုင္တယ္။ တခုခု လုပ္လိုက္လို႔ ဥပမာ ဖ်က္ေဆးေသာက္တာ၊ ေခ်ာ္လဲတာ၊ ပိုးဝင္တာ ဘာမွမလုပ္ရပါဘဲနဲ႔ သူ႔သေဘာသူေဆာင္ျပီး ပ်က္တာကို ဆိုလိုတယ္။ ဒီအေျခအေနေတြ႔ရင္ ဆရာဝန္က ေစာင့္မေနေတာ့ဘဲ ေဆးနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ ျခစ္ထုတ္တာျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ေပးမယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ မေတြ႔သူမွာ ေသြးဆင္းလာမယ္။ ဒါကိုေတာ့ Miscarriage လို႔ သတ္မွတ္တယ္။
အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္ခႏၶာကေန အထဲမွာ ပ်က္စီးသြားတာကို ထုတ္ျပစ္ဘို႔ လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေနရာမွာ အမ်ိဳးသမီး ကိုယ္ခႏၶာက သေႏၶ ေသသြားတာ မသိလိုက္ဘူး။ သေႏၶတည္လိုက္တာေတာင္ သိခ်င္မွသိမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထုတ္ျပစ္ရမဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ရေကာင္းမွန္း မသိဘူး။ ဒီလိုအေျခအေနကို Mayo Clinic ကေန ေဆးေဝါဟာရတခုသံုးတယ္။ Missed miscarriage တဲ့။ သိထားဘို႔က ျမန္မာေတြ လူတိုင္းလိုလို Abortion (အေဘာရွင္း) ဆိုတာ ကိုယ္ဝန္ ပ်က္တာေရာ ဖ်က္တာေရာကို ေရာေခၚၾကတယ္။ ေဆးပညာအရ ဆိုတာ တမင္တကာ ဖ်က္တာကိုမွ Abortion ေခၚရတယ္။ သူ႔အလိုလို ပ်က္သြားတာကို Miscarriage လို႔ေခၚရတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Missed miscarriage လို႔သံုးတာ သင့္ေလွ်ာ္တယ္။
Terminology ေဆးေဝါဟာရေတြ
Abortion (အေဘာရွင္း) ဆိုတာ ေဆးစာအရေျပာရရင္ သုက္ပိုး နဲ႔ မ်ိဳးဥတို႔ မ်ိဳးစပ္ၾကျပီးတဲ့ေနာက္မွာ ဆက္ျဖစ္လာေနတဲ့ Conception products သေႏၶ (တစ္ရွဴး) ေတြဟာ တမင္လုပ္လို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ သူ႔ဖါသူျဖစ္ျဖစ္ ၂ဝ ပါတ္ မတိုင္ခင္ ဆံုးရွံဳး-ပ်က္စီးသြားျခင္းလို႔ ေခၚတယ္။
Blighted Ovum ပ်က္စီးသြားေသာ မ်ိဳးဥ
တကယ္လို႔ သုက္ပိုးနဲ႔ မ်ိဳးဥ ႏွစ္ခုက ေပါင္းစပ္ၾကမယ္။ (ဆဲလ္) တခုတည္းကေန ႏွစ္ဆတိုးနည္းနဲ႔ စဥ္တိုက္ဆက္တိုက္ ပြါးမ်ားလာတယ္။ Placenta အခ်င္း နဲ႔ Membranes အခ်င္းလႊာေတြျဖစ္လာမယ္။ ဒါေပမဲ့ Embryo သေႏၶျဖစ္မလာဘူး။ ဒီအေျခအေနမ်ိဳးကို Blighted ovum ပ်က္စီးသြားေသာ မ်ိဳးဥ လို႔ ေခၚတယ္။ သေႏၶသာျဖစ္မလာတယ္ အမ်ိဳးသမီးမွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ လကၥဏာေတြေတာ့ ရွိလာတယ္။ ဆီး-ေသြးထဲမွာ Pregnancy hormone (hCG) ကို္ဝ္ဝန္ေဟာ္မုန္း ပါေနျပီမို႔ စစ္ရင္ အေပါင္းျပမယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၁၂ ပါတ္အတြင္းျဖစ္တဲ့ Miscarriages ကိုယ္ဝန္အလိုလိုပ်က္တာေတြထဲမွာ တဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္မွာ ဒီလိုမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ရင္ Spontaneous miscarriage ခ်က္ခ်င္းကိုယ္ဝန္ပ်က္တာ ဒါမွမဟုတ္ Missed abortion ကိုယ္ဝန္ အလိုလိုပ်က္ျခင္း ဆက္ျဖစ္လိမ့္မယ္။
Molar pregnancy စပ်စ္သီးကိုယ္ဝန္
ကိုယ္ဝန္ ၁ဝဝဝ မွာ တေယာက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ Gestational trophoblastic disease ေရာဂါလို႔ေခၚတယ္။ အခ်င္း (ဆဲလ္) ေတြက ထိန္းမႏိုင္သိမ္းမရ ျဖစ္လာျပီး အိတ္ေလးေတြလို ျဖစ္လာတယ္။ သေႏၶက ျဖစ္လာအံုးတာ့ မရွင္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ Spontaneous miscarriage ဒါမွမဟုတ္ Missed abortion ကိုယ္ဝန္ အလိုလိုပ်က္ျခင္း ဆက္ျဖစ္လိမ့္မယ္။
Types of abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျခင္း အမ်ိုးမ်ိဳး
• Spontaneous Abortion အလိုအေလွ်ာက္ပ်က္ျခင္း၊
• Induced Abortion တမင္တကာဖ်က္ျပစ္ျခင္း၊
• Threatened Abortion ကို္ယ္ဝန္ပ်္ဘို႔အႏၲရာယ္ရွိျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္က သားအိမ္ထဲမွာရွိေနေသးတယ္။ ေသြးဆင္းမယ္။ သားအိမ္ဝက ပိတ္ေနေသးတယ္။
• Inevitable Abortion ေရွာင္လြဲမရဘဲ ကိုယ္ဝန္ ပ်က္ကိုပ်က္ေတာ့မယ္။
• Complete Abortion ကိုယ္ဝန္က ပ်က္သြားျပီး ဆင္းစရာ-ထြက္စရာေတြလဲ အကုန္ထြက္က်သြားျပီးျဖစ္တယ္။
• Incomplete Abortion ကိုယ္ဝန္ ပ်က္ကိုပ်က္ေတာ့မယ့္ Inevitable Abortion အဆင့္ကေန တခ်ိဳ႕တဝက္ ထြက္က်ေနျပီ။ ဒါေပမဲ့ ဆင္းစရာေတြ အထဲမွာက်န္ေနေသးတယ္။
• Missed Abortion ကိုယ္ဝန္ရွိမွန္းေတာင္ မသိလိုက္ဘဲ၊ ရွိေနတာကလဲ ပ်က္စီးသြားျပီ။
• Septic Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္စဥ္ ပိုးဝင္ျခင္း။
• Recurrent or habitual Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္ေလ့ရွိသူ။ ၃ ခါနဲ႔ ၃ ခါမက ပ်က္က်ေနသူကိုသာ သံုးသင့္တယ္။
Abortion symptoms ကိုယ္ဝန္ပ်က္ လကၥဏာမ်ား
• Vaginal bleeding ဗဂ်ိဳင္းနာကေန ေသြးဆင္းမယ္။ နဲနဲကေန မ်ားမ်ားျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Pelvic pain ဆီးစပ္နာျခင္း။
• Pregnancy symptoms cessation ကိုယ္ဝန္ရွိစ လကၥဏာေတြ အဆံုးသတ္သြားျခင္း။ ရင္သားနာတာ၊ ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္တာ၊ ခ်ဥ္ျခင္းတပ္တာေတြ၊ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္တာေတြ ဆက္မရွိေတာ့ဘူး။
• No sign or symptom ဘာဆိုဘာမွ မခံစားရဘူး။
• Pregnancy test ကိုယ္ဝန္ဆီးစစ္တာကေတာ့ ပ်က္သြားလဲ အေပါင္းဆက္ျပေနအံုးမယ္။
Cause of Abortion ဘာလို႔ ပ်က္ရသလဲ
• Not known အမ်ားအားျဖင့္ ဘာလို႔ ပ်က္သလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။
• Genetic defect မ်ိဳးဗီဇ နဲ႔ Nature သဘာဝတရားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Smoking ေဆးလိပ္ေသာက္တာ နဲ႔ Obesity ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သူက အဝလြန္ကဲတာ၊
• Stress စိတ္ဖိအားမ်ားတာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Old ages မိဘလုပ္သူေတြ အသက္ၾကီးေနၾကတာ၊
• Narcotic and Alcohol (ကိုကိန္း) သံုးစြဲတာ၊ အရက္ေသာက္တာ၊
• Missed abortion ရဲ႕ အမ်ားဆံုးေသာ အေၾကာင္းတရားဟာ Severe genetic abnormalities ၾကီးမားတဲ့ မ်ိဳးဗီဇ-ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးဗီဇက ဘာလို႔ အဲလိုျဖစ္ရသလဲဆိုတာ မေျပာႏိုင္ေသးပါ။ ကံတရားပါဘဲ။
ကိုယ္ဝန္ပ်က္တာမွန္သမွ် ၁၄ ပါတ္အတြင္းမွာ ၉၉% ျဖစ္တယ္။ Pregnancy tests စမ္းရင္ ေနာက္တၾကိမ္ရာသီလာရမဲ့ရက္ထက္ ေနာက္တပါတ္ေနလို႔မွ မလာခ်ိန္ကစျပီး စစ္ႏိုင္ျပီ။ အဖို (သုက္ပိုး)-အမ (မ်ိဳးဥ) ေတြ႔ၾကျပီးတဲ့ေနာက္ ၁ဝ ရက္ဆိုရင္ အေပါင္းျပႏိုင္တယ္။ Ultrasound လုပ္ရင္ ၅-၆ ပါတ္မွာ ျမင္လာရမယ္။ Missed abortion ျဖစ္ေနရင္ သားအိမ္ထဲက မေကာင္းေတာ့တဲ့ (တစ္ရွဴး) ေတြဟာ ၃-၄ ပါတ္ေနရင္ ထြက္က်လာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ရင့္ရင္ ရင့္သလို ေသြးေတြ အမ်ားၾကီးဆင္းႏိုင္တယ္။ ကာရံမသင့္ရင္ ပိုးဝင္ႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာဝန္က ေဆးနည္း၊ ခြဲနည္း တခုခု လုပ္ေပးတယ္။
Treatment of Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္ရင္ ဘယ္လိုကုသသလဲ
• Spontaneous Abortion အလိုအေလွ်ာက္ပ်က္ရင္ ဘာမွ မလိုပါ။
• Complete Abortion ကိုယ္ဝန္က ပ်က္သြားျပီးျဖစ္လို႔ လုပ္ေပးစရာမလိုပါ။ ေသြးအားနည္းေနရင္ လုပ္ေပးရမယ္။
• Threatened Abortion ပ်က္ခ်င္သလိုျဖစ္ရင္ အိပ္ရာထဲမွာ နားေနပါ။
• Inevitable Abortion ကိုယ္ဝန္ ပ်က္ကိုပ်က္ေတာ့မဲ့သူ နဲ႔ Incomplete Abortion ပ်က္ကို ပ်က္ေတာ့မဲ့သူေတြကို Septic Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္စဥ္ ပိုးဝင္တာ မျဖစ္ေအာင္လုပ္ရမယ္။ မဟုတ္ရင္ အသက္အႏၠရာယ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ေသြးဆင္းမ်ားသြားရင္လဲ (ေရွာ့ခ္) ရႏိုင္တယ္။
• Incomplete Abortion ကိုယ္ဝန္ တစိတ္တပိုင္းသာ ပ်က္ေသးဆာအတြက္ D and C သားအိမ္ျခစ္တာ နဲ႔ Medical abortion ေဆးေပးတာ ၂ နည္းလုပ္တယ္။ ေဆးေပးတာမွာ Oral misoprostol 600 micrograms ေဆးေသာက္ခိုင္းမယ္။
Prevalence of Abortion ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
• ကိုယ္ဝန္ေဆာင္သမွ် ၁ဝ-၂ဝ% ပ်က္ႏိုင္တယ္။
• Rhesus negative ေသြးအုပ္စုက Rh –ve အမ်ိဳးအစားျဖစ္ေနသူကို Anti-D ေဆး ထိုးေပးထားရင္ ေနာင္အတြက္ အဲဒီအေၾကာင္းေၾကာင့္ ကိုယ္ဝန္ မပ်က္ေစႏိုင္ဘူး။ ဒီနည္းကို ေလ့လာမႈေတြ ဆက္လုပ္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္။
• Emotional aspects of abortion စိတ္ထိခိုက္မႈအတြက္ စိတ္သက္သာရာရေအာင္ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးလိုမယ္။
• ကိုယ္ဝန္ရွိတာ သိတာနဲ႔ Ultrasound (အာလ္ထြာေဆာင္း) စစ္ေဆးတာ ပံုမွန္လုပ္ေနသင့္တယ္။ ကာကြယ္ဘို႔ေတာ့ မတတ္ႏိုင္ပါ။ ျဖစ္-ပ်က္လာတာကို ေစာေစာသိဘို႔ ျပင္ဆင္ဘို႔အတြက္သာ ျဖစ္ပါတယ္။
• ဒီလုိ ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွ ျဖစ္ရတာဟာ မိဘႏွစ္ပါး အျပစ္မဟုတ္ပါ။ ကေလးရဲ႕ ကံတရားအစစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တခါျဖစ္တဲ့ေနာက္ ကံေကာင္းတဲ့ ကေလးကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။
Pregnancy after Abortion ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျပီးေနာက္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္း
ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျပီးေနာက္ ေအာင္ျမင္တဲ့ ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၃ ခါ ပ်က္တဲ့သူေတြေတာင္မွ ကိုယ္ဝန္ရလမ္း ၅၅% ရွိတယ္။ သဘာဝတရားေၾကာင့္ ပ်က္ႏိုင္သလို သဘာဝတရားကေန ကုစားႏိုင္တာေတြလဲ ရွိပါတယ္။
Amenorrhea ရာသီမလာတာကို ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
ရာသီမလာတာ ၆-၁၄ ပါတ္မွာ ဆီးစစ္ေတာ့ အေပါင္းျပေနတယ္ဆိုရင္ ကိုယ္ဝန္အပ္ရမယ္။ (၂) မ်ိဳးစစ္လိမ့္မယ္။
1. Hb Blood grouping လုပ္မယ္။ လိုအပ္ရင္ Anti-D ေဆးထိုးရမယ္။
2. Ultrasound ရိုက္မယ္။
Ultrasound ရိုက္ရင္ (၄) မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(၁) Viable intrauterine pregnancy သားအိမ္ထဲမွာ ရွင္သန္ေနတဲ့ သေႏၶရွိေနတာေတြ႔မယ္။
(၂) Empty uterus သားအိမ္ထဲမွာ သေႏၶမေတြ႔တာျဖစ္မယ္။
(၃) Incomplete abortion ကိုယ္ဝန္ တပိုင္းတစ ပ်က္မယ္။
(၄) Missed abortion ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
(၁) ကိုယ္ဝန္ဆက္ေကာင္းေနတာဆိုရင္ Antenatal care (ANC) ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေစာင့္ေရွာက္မႈ ပံုမွန္ ဆက္လုပ္ေနရမယ္။
(၂) သားအိမ္ထဲမွာ သေႏၶမေတြ႔တာဆိုရင္ Ectopic pregnancy သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ျခင္းအတြက္ ကုသရမယ္။ ခြဲစိတ္ရမယ္။ ေပါက္သြားမွဆိုရင္ အေရးေပၚ ခြဲစိတ္ရမယ္။ ေသြးလိုႏိုင္တယ္။ (ေရွာ့ခ္) ရႏိုင္တယ္။
(၃) ကိုယ္ဝန္ တပိုင္းတစ ပ်က္တာဆိုရင္ ေသြးေတြ ဆင္းမယ္။ ဗိုက္နာမယ္။ သားအိမ္ဝမွာရွိေနတာ Speculum ကရိယာသံုးျပီး ထုတ္ေပးမယ္။
ျပီးတာနဲ႔ Ergometrine 0.5 mg ထိုးေပးမယ္။ ေသြးဆင္းတာ မရပ္ေသးရင္ သားအိမ္ထဲက်န္တာေတြ ထုတ္ေပးမယ္။ ERPC (evacuation of retained products of conception) ေခၚတယ္။
(၄) Missed abortion ျဖစ္တာဆိုရင္ တိုင္ပင္ဆံုးျဖတ္ဘို႔လိုမယ္။
(က) ေစာင့္အံုးမလား၊ ေစာင့္မယ္ဆိုတာ ၁ဝ ရက္ေနရင္ (အာလ္ထြာေဆာင္း) တခါ ထပ္ရိုက္တာျဖစ္တယ္။ မေကာင္းတာ ေသျခာရင္ (ခ) အတိုင္းလုပ္ရမယ္။
(ခ) မေစာင့္ခ်င္ရင္ ERPC (evacuation of retained products of conception) သားအိမ္ထဲက်န္တာေတြ ထုတ္ေပးမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၉-၃-၂ဝ၁၂
၁၆-၄-၂ဝ၁၄
